Ενδαγγειακή θεραπεία αρτηριοφλεβώδων δυσπλασιών εγκεφάλου

Επιδημιολογικά στοιχεία των αρτηριοφλεβώδων δυσπλασιών εγκεφάλου

Η επίπτωση στο γενικό πληθυσμό είναι 15-18 άτομα ανα 100,000 ενήλικες.

Στην Ολλανδία γιά την δεκαετία 1980-1990 η ετήσια επίπτωση συμπτωματικών ΑΦΔ είναι 1.1 ανά 100,000 πληθυσμό.

Είναι πολλαπλές σε κληρονομικά σύνδρομα όπως η Κληρονομική

Αιμορραγική Τηλαγγειεκτασία (σύνδρομο Rendu-Osler-Weber)

ή το σύνδρομο Wyburn-Mason.

Η μέση ηλικία διάγνωσης είναι 30-40 ετών, και συμβαίνει με την ίδια συχνότητα και στα δύο φύλα.

Σταδιοποίηση των αρτηριοφλεβώδων δυσπλασιών εγκεφάλου

Το συχνότερα χρησιμοποιούμενο σύστημα σταδιοποίησης με εκτίμηση του χειρουργικού κινδύνου είναι κατά Spetzler-Martin που λαμβάνει υπ´ όψιν το μέγεθος της φωλεάς, την επικινδυνότητα της θέσως και την φλεβική παροχέτευση.

Όσον αφορά τον τρόπο κλινικής εκδηλώσεως, παρουσιάζονται με:

• Ενδοκρανιακή αιμορραγία (>50%)
• Επιληψία (20-25%)
• Κεφαλαγίες (15%)
• Εστιακό νευρολογικό έλλειμα (<5%)

Αγγειο-αρχιτεκτονική των αρτηριοφλεβώδων δυσπλασιών εγκεφάλου

Oι αρτηριοφλεβώδεις δυσπλασίες (AΦΔ) του εγκεφάλου αποτελούνται από ένα σύνολο παθολογικών αγγείων που ονομάζεται φωλεά, με προσαγωγές αρτηρίες και απαγωγές φλέβες με βράχυνση του χρόνου αρτηριοφλεβικής ροής.

Aρτηριακή αγγειοπάθεια ταχείας ροής

• Oι τροφοφόροι κλάδοι δυνατόν να είναι άμεσοι (τελικοί κλάδοι) που στο τελικό τμήμα τους αρδεύουν την φωλεά ή έμμεσοι (en passage) που αρδεύουν εγκεφαλικό παρέγχυμα και ταυτόχρονα την ΑΦ φωλεά.
  
• Η χρόνια επίδραση της ΑΦ επικοινωνίας στο φυσιολογικό αρτηριακό δίκτυο προκαλεί:
  • Aρτηριακές εκτασίες των κλάδων που αρδεύουν το παρέγχυμα και τη φωλεά.
  • Στενωτικές αλλοιώσεις λόγω της ταχείας ροής, με συγκεντρική πάχυνση του τοιχώματος των τροφοφόρων αρτηριών. Οι στενωτικές αυτές αλλοιώσεις μπορεί να είναι διάχυτες και να προκαλούν στενωτικά φαινόμενα τύπου Moya Moya.
    
  • Mηνιγγική πρόσφυση εφόσον προηγηθεί αιμορραγία, εγχείρηση ή εφόσον η δυσπλασία φθάνει στην επιφάνεια του φλοιού και εκφράζει τα αγγειογεννετικά αποτελέσματα λόγω συνυπάρχουσας ισχαιμίας.
  • Aρτηριακά ανευρύσματα (ΑΑ) ανευρίσκονται σε ποσοστό 15-46% μαζί με AΦΔ.
    
   

Αρτηριοφλεβώδης φωλεά

• H παρουσία αγγειογέννεσης η αγγειοεκτασίας πέριξ της ΑΦ φωλεάς μπορεί να προκαλέσει πλασματική μεγέθυνση της φωλεάς.
• Aγγειακές εκτασίες εντός της φωλεάς είναι αρτηριακές ή φλεβικές.
  

Φλεβική Aγγειοπάθεια

• Oι αιμορραγίες τών AΦΔ συνήθως οφείλονται σε ρήξη του φλεβικού σκέλους στο σημείο μετάπτωσης της φωλεάς πρός την απαγωγό φλέβα.
  
• Θρομβώσεις, γωνιώσεις και έξωθεν πίεση των φλεβών είναι συνήθη αίτια κωλύμματος ροής στο φλεβικό σκέλος.
• Mεγάλες φλεβικές εκτασίες
• Η ακριβής αγγειο-αρχιτεκτονική ανάλυση της ΑΦ δυσπλασίας είναι απαραίτητη γιά τον καθορισμό της πρόγνωσης, της επικινδυνότητας και τον σωστό σχεδιασμό της θεραπευτικής στρατηγικής.
  
  

  Διαβάστε περισσότερα
  

  Διαβάστε περισσότερα
  

  Διαβάστε περισσότερα
  
  
   
  

Αιμορραγία / Θνητότητα - Νοσηρότητα των αρτηριοφλεβώδων δυσπλασιών εγκεφάλου

Η αιμορραγία από ρήξη αρτηριοφλεβώδους επικοινωνίας εγκεφάλου αποτελεί το 1% των Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων (ΑΕΕ).

Η θνητότητα κατά την πρώτη αιμορραγία είναι 10-30%.

Η μόνιμη νευρολογική ανικανότητα (mRs 3-5) είναι 10-20%.

Σε σύνολο 119 ασθενών που αιμορράγησαν (Stroke 1998;29:931-934):

• 23% είχαν ενδοπαρεγχυματικό αιμάτωμα
• 31% είχαν ενδοπαρεγχυματικό αιμάτωμα και ενδοκοιλιακή αιμορραγία
• 16% είχαν μόνο ενδοκοιλιακή αιμορραγία
• 30% είχαν υπαραχνοειδή αιμορραγία.

Η μεθαιμορραγική νοσηρότητα ήταν μικρότερη απ´ ότι αναμενόταν

• 47% δεν είχαν νευρολογικό έλλειμα (mRs 0)
• 37% είχαν πλήρη λειτουργική ανεξαρτησία (mRs 1)
• 13% είχαν μέτρια νευρολογική ανικανότητα (mRs 2-3)
• 3% είχαν σοβαρή νευρολογική ανικανότητα (mRs 4)

Ετήσιος κίνδυνος αιμορραγίας των αρτηριοφλεβώδων δυσπλασιών εγκεφάλου (STROKE 2009;40:100-105)

Ο αιμορραγικός κίνδυνος είναι περίπου 4.61% ετησίως.

• Tο ποσοστό ανέρχεται σε 7.48% όταν έχει ήδη αιμορραγήσει στο παρελθόν.
• Εάν η αρχική εκδήλωση είναι επιληψία ο ετήσιος αιμορραγικός κίνδυνος είναι 4.16%.
• Χωρίς ανεύρυσμα ταχείας ροής 3.99%.
• Με ύπαρξη ανευρύσματος ταχείας ροής 6.93%.
• Με εν τω βάθει φλεβική απροχέτευση 5.42%

Στατιστικά σημαντικός ανεξάρτητος προγνωστικός παράγων γιά μελλοντική αιμορραγία είναι η εμφάνιση με αιμορραγία. Σημαντική προγνωστική βαρύτητα έχει επίσης η παρουσία ανευρυσμάτων ταχείας ροής και η εν τω βάθει φλεβική παροχέτευση.

Κίνδυνος αιμορραγίας στην 20ετία των αρτηριοφλεβώδων δυσπλασιών εγκεφάλου

Μία μεγάλη σειρά από την Φιλανδία (Hernesniemi et al, Neurosurgery 2008) σε σύνολο 238 ασθενών στην χρονική περίοδο 1951-2005, με μέσο χρόνο follow-up 13.5 έτη:

Ο ετήσιος αιμορραγικός κίνδυνος ήταν 2-4%

Ο αιμορραγικός κίνδυνος στην πενταετία ήταν:

• 6.2% γιά εκείνες που ήδη είχαν αιμορραγήσει και
• 2.3% γιά τις μή ραγείσες

Ο κίνδυνος σε βάθος 20ετίας:

• 45% γιά εκείνες που ήδη είχαν αιμορραγήσει
• 76% γιά τις υποσκηνιδιακές
• 53% γιά τις εν τω βάθει
• 52% γιά μεγέθους >5 εκατοστών
• 52% γιά εν τω βάθει φλεβική παροχέτευση

Λόγω του μεγαλύτερου κινδύνου αιμορραγίας των ΑΦΔ που ήδη έχουν αιμορραγήσει στο παρελθόν, συστήνεται η αντιμετώπισή τους παρά την έλλειψη τυχαιοποιημένων μελετών που να το τεκμηριώνουν (Janneke van Beijnum et al, JAMA 2011)

Τι κάνουμε με τις αρτηριοφλεβώδεις δυσπλασίες εγκεφάλου που δεν έχουν αιμορραγήσει; (ARUBA Lancet 2014)

H ARUBA είναι μία μεγάλη πολυκεντρική τυχαιοποιημένη μελέτη , που διεξήχθη σε 39 κέντρα σε 9 χώρες, σε σύνολο 223 ασθενών, στο διάστημα 2007-2013). Οι ασθενείς τυχαιοποιήθηκαν 114 ασθενείς προς επεμβατική αντιμετώπιση (εγχείρηση, εμβολισμός, ακτινοθεραπεία) και 109 ασθενείς προς συντηρητική αντιμετώπιση. Μέσος χρόνος follow-up 33.3 μήνες. Η μελέτη διεκόπη πρόωρα από το Data and Safety Monitoring Board λόγω της ανωτερότητος της συντηρητικής αντιμετωπίσεως.

Ο ετήσιος αιμορραγικός κίνδυνος ήταν 2.2%.

Τα αποτελέσματα της ARUBA αναφέρουν ότι ασθενείς που αντιμετωπίσθηκαν συντηρητικά με συμπτωματική φαρμακευτική αγωγή είχαν ποσοστό θανάτου ή λειτουργικής ανικανότητας (mRs ≥2) 15.1% έναντι 46.2% εκείνων που αντιμετωπίσθηκαν με επεμβατική μέθοδο.

Αυτό που περιγράφει η ARUBA είναι ότι εάν έχεις μία ΑΦΔ εγκεφάλου μπορεί να υποστείς αιμορραγικό ΑΕΕ από πιθανή ρήξη. Όμως ο κίνδυνος γιά εγκεφαλικό γίνεται 5πλάσιος όταν αρχίζεις να την αγγίζεις επεμβατικά. Και αυτός είναι ο λόγος που η μελέτη διεκόπη πρόωρα από το Data and Safety Monitoring Board, επειδή υπήρχε 5πλάσιος κίνδυνος εγκεφαλικού. Και ήταν σοβαρά εγκεφαλικά, με αποτέλεσμα οι ασθενείς να κίνδυνεύουν με 3πλάσιες πιθανότητες να μείνουν νευρολογικά λειτουργικά ανίκανοι. Και αυτό συμβαίνει όταν αρχίζει κανείς να πειράζει μία ΑΦΔ που δεν έχει αιμορραγήσει.

Τά ίδια συμπεράσματα περιγράφει και παρόμοια μελέτη που διεξήχθη στην Σκωτία (JAMA 2014) με follow-up 12 ετών.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Οι ΑΦΔ που δεν έχουν αιμορραγήσει πρέπει να αντιμετωπίζονται συντηρητικά με συμπτωματική φαρμακευτική αγωγή, και περιοδικό απεικονιστικό έλεγχο.

Κλινικό - Αγγειοαρχιτεκτονική συσχέτιση των αρτηριοφλεβώδων δυσπλασιών εγκεφάλου

Αιμορραγία

• Μετά από αιμορραγία η συχνότητα επαναιμορραγίας είναι 6% τόν πρώτο χρόνο και 2-4% ετησίως στην συνέχεια
• Προγνωστικοί παράγοντες γιά αιμορραγία είναι:
  • ιστορικό προηγηθείσας αιμορραγίας,
  • συνύπαρξη αρτηριακών ανευρυσμάτων
  • εν τω βάθει φλεβική παροχέτευση
    
    
    Διαβάστε περισσότερα
  • στενώσεις των απαγωγών φλεβών
  • υποσκηνιδιακή εντόπιση
  • μέγεθος >5 εκ.

Επιληψία

Aποτελεί το αρχικό σύμπτωμα στο 16-53% των ασθενών, συνήθως δυσπλασιών που εδράζονται στον αισθητικό-κινητικό φλοιό και τους κροταφικούς λοβούς [21]. H έναρξη επιληπτικών κρίσεων, υποδηλώνει αιφνίδια μεταβολή μιας αντιρροπούμενης ισορροπίας και εκδήλωση της δυσπραγίας του παρεγχύματος ως συνέπεια της παλίνδρομης φλοιώδους φλεβικής συμφορήσεως.

Εστιακό νευρολογικό έλλειμα

Σπάνια είναι δυνατό να συμβεί χωρίς αιμορραγία και τότε μπορεί να είναι αποτέλεσμα ισχαιμίας λόγῳ αρτηριακής υποκλοπής ή φλεβικής στάσης, με αποτέλεσμα εστιακή παρεγχυματική ατροφία σε γειτνίαση με την ΑΦ φωλεά αλλά και γλοίωση πέριξ της δυσπλασίας λόγω της χρόνιας ιστικής υποξίας.

Kεφαλαλγίες

Χρόνιες κεφαλαλγίες συμβαίνουν σε ποσοστό 7-48%, συχνότερα με μηνιγγική πρόσφυση της φωλεάς.

Συστηματικές επιδράσεις

Συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια σε ταχείας ροής ΑΦ-επικοινωνίες. Επίφλεβο προσώπου σε παροχέτευση διά των σηραγγωδών κόλπων και των άνω οφθαλμικών φλεβών προς το φλεβικό δίκτυο του προσώπου.

Θεραπεία των αρτηριοφλεβώδων δυσπλασιών εγκεφάλου

O θεραπευτικός στόχος πρέπει να είναι η πλήρης απόφραξη της AΦΔ και η αποκατάσταση της φυσιολογικής αιμάτωσης. Oι θεραπευτικές επιλογές είναι ο ενδαγγειακός εμβολισμός, η στερεοτακτική ακτινοθεραπεία, η εγχείρηση ή ο συνδιασμός των παραπάνω.

O εμβολισμός αποτελεί την θεραπευτική μέθοδο εκλογής, με στόχο την πλήρη εξάλειψη της δυσπλασίας ή εφόσον αυτό δεν είναι εφικτό, την ελάττωση του μεγέθους της ΑΦ φωλεάς, την αιμοδυναμική αποσυμφόρηση, με στόχο να περιοριστούν οι πιθανότητες αιμορραγίας, ώστε η δυσπαλασία να μπορεί να αντιμετωπισθεί με ακτινοθεραπεία ή χειρουργική εξαίρεση.

Θεραπευτικοί στόχοι κατά τον εμβολισμό, αποτελούν τα επικίνδυνα σημεία της αγγειο-αρχιτεκτονικής, όπως είναι τα ψευδοανευρύσματα, άπω αρτηριακά ανευρύσματα και η φλεβική αποσυμφόρηση.

Θεραπευτικός εμβολισμός

• Ως εμβολικό υλικό χρησιμοποιείται η κυανοακρυλική κόλλα (N-butyl-cyanoacylate, Glubran) σε αραίωση με Lipiodol και τα τελευταία χρόνια το Onyx, που συνίσταται από ένα πολυμερές (Ethylene vinyl alcohol copolymer, EVOH) διαλυμένο σε dimethyl sulfoxide solution (DMSO) (Onyx, MicroTherapeutics) με μόνιμα αποτελέσματα. Tο Onyx εγκρίθηκε από το FDA γιά εμβολισμό ΑΦΔ το 2005.
  
  

  Διαβάστε περισσότερα
  

  Διαβάστε περισσότερα
• Το ποσοστό πλήρους απόφραξης είναι υψηλότερο όταν χρησιμοποιείται Onyx σε σχέση με την κυανοακρυλική κόλλα. Ένα μεγάλο πλεονέκτημα του Onyx, είναι ότι σε μία συνεδρία μπορεί να ελαττώσει το μέγεθος της φωλεάς σημαντικά ώστε να εξαλειφθεί στη συνέχεια με ακτινοθεραπεία ή εγχείρηση. Το Onyx είναι επίσης κατάλληλο υλικό γιά προεγχειρητικό εμβολισμό, διότι η φωλεά παραμένει ελαστική και ευκολότερα παρασκευάσιμη διεγχειρητικά, με τις μικροχειρουργικές τεχνικές.
  
  

  Διαβάστε περισσότερα
  

  Διαβάστε περισσότερα
  

  Διαβάστε περισσότερα
• Tα μικροσωματίδια (PVA) δέν χρησιμοποιούνται διότι επανασηραγγοποιούνται. Mε πλήρη απόφραξη της φωλεάς με κυανοακρυλική κόλλα ή Onyx το αποτέλεσμα είναι μόνιμο χωρίς επανασηραγγοποίηση.
• Αγγειογραφικός επανέλεγχος γίνεται μετά 6 μήνες και 2 χρόνια. Πλήρης απόφραξη με εμβολισμό επιτυγχάνεται σε ποσοστό 10-30%.

Συνδυασμός μεθόδων

• Προεγχειρητικός εμβολισμός γίνεται συνήθως σε μεγάλες δυσπλασίες. Στόχος τού εμβολισμού είναι:
  • η ελάττωση της διεγχειρητικής αιμορραγίας,
  • η βράχυνση του χρόνου της επέμβασης καί
  • η ελαχιστοποίηση των αιμοδυναμικών μεταβολών κατά την εκτομή.
• Μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφορα εμβολικά υλικά, όπως σωματίδια (PVA), micro-coils, κυανοακρυλική κόλλα ή κατά προτίμηση Onyx. Αρχικά εξουδετερώνεται το δύσκολα προσπελάσιμο εν τω βάθει τμήμα της δυσπλασίας, και στην συνέχεια η περιφέρεια της φωλεάς, ώστε το εμβολικό υλικό να χρησιμεύσει ως εγχειρητικό όριο κατά την εκτομή. Η ανακούφιση της φλεβικής συμφορήσεως στην επιφάνεια της δυσπλασίας διευκολύνει τους χειρισμούς.

Aκτινοθεραπεία καί εμβολισμός:

Διαβάστε περισσότερα

Διαβάστε περισσότερα

Διαβάστε περισσότερα

Στόχος του εμβολισμού είναι:

• περιορισμός του μεγέθους της φωλεάς τουλάχιστον μέχρι 20X30X40mm καί
• αιμοδυναμική σταθεροποίηση της δυσπλασίας, με εξάλειψη των αδύνατων σημείων της αγγειο-αρχιτεκτονικής, καθώς τα αποτελέσματα της ακτινοθεραπείας επιτυγχάνονται καθυστερημένα ακόμη και μετά δύο χρόνια, περίοδος κατά την οποία δεν παρέχεται προστασία από πιθανή αιμορραγία.
• Tα μακροχρόνια αποτελέσματα της ακτινοθεραπείας σε AΦΔ (πιθανή ανάπτυξη νεοπλασιών), πρέπει πάντα να λαμβάνονται υπ’ όψιν, ιδίως σε παιδιά.

Μερικός (παρηγορητικός) στοχευμένος εμβολισμός

• Σε ΑΦΔ που λόγω μεγέθους ή θέσως δεν μπορούν να αντιμετωπισθούν πλήρως, σκοπός κάθε θεραπευτικής προσέγγισης είναι να παραμένει ο ασθενής ασυμπτωματικός και να διατηρείται μιά ισορροπία ανάμεσα στο αγγειακό δίκτυο του εγκεφάλου και την ΑΦ-δυσπλασία.
  
  
  Διαβάστε περισσότερα
• Ο μερικός ή παρηγορητικός εμβολισμός έχει ως ρόλο να αποκαταστήσει κάθε διαταραχή αυτής της ισορροπίας, εφόσον η ΑΦ-επικοινωνία γίνει συμπτωματική, στοχεύοντας τους παράγοντες εκείνους που αυξάνουν την πιθανότητα κλινικής εκδήλωσης.

Αποτελέσματα του εμβολισμού των αρτηριοφλεβώδων δυσπλασιών εγκεφάλου

ΤΑ ΠΟΣΟΣΤΑ ΠΛΗΡΟΥΣ ΑΠΟΦΡΑΞΕΩΣ ΜΕ ΕΜΒΟΛΙΣΜΟ ΚΥΜΑΙΝΟΝΤΑΙ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ

Επί 107 αθενών με ΑΦΔ εγκεφάλου (Hauck et al, AJNR 2009) αναφέρεται πλήρης απόφραξη σε 10% (βέβαια ο στόχος της μελέτης ήταν ο προεγχειρητικός και όχι ο θεραπευτικός πλήρης εμβολισμός) και υποτροπή στο follow-up επί πλήρους αποφράξεως σε ποσοστό 50%.

• Με νέο νευρολογικό έλλειμα 6.1% ανά συνεδρία και 12.2% ανά ασθενή.

Σε σύνολο 82 συνεχόμενων ασθενών επιτεύχθηκε πλήρης απόφραξη με εμβολισμό με Onyx σε 24.4%. (Panagiotopoulos et al, AJNR 2009)

• Με ελάττωση κατά μέσον όρο 75% του όγκου της αρικής φωλέας.
• Νοσηρότητα 3.8% και θνητότητα 2.4%.

Άλλη σειρά (Saatci et al, J Neurosurgery 2011) περιγράφοντας τεχνικές με παρατεταμένη έγχυση Onyx, αναφέρει πολύ υψηλά ποσοστά πλήρους ανατομικής θεραπείας 51% μόνο με εμβολισμό.

• Με υψηλό κόστος μόνιμης νευρολογικής ανικανότητας 7.1% και θνητότητα 1.4%.

Στερεοτακτική ακτινοθεραπεία των αρτηριοφλεβώδων δυσπλασιών εγκεφάλου

Είναι αποτελεσματική σε ΑΦΔ ≤3 εκατοστών

Η πλήρης εξάλειψη απαιτεί 1-3 έτη, χωρίς η θεραπεία να είναι πάντα βέβαιη.

Καθυστερημένες επιπλοκές (όπως αιμορραγία στην διάρκεια της περιόδου παρακολούθησης, μετακτινικό οίδημα ή/και νέκρωση).

Μικροχειρουργική των αρτηριοφλεβώδων δυσπλασιών εγκεφάλου

Έχει μικρότερο κίνδυνο σε ΑΦΔ σταδίου 1-2 (φωλεά ≤3 εκατοστών, σε μή νευρολογικά επικίνδυνες περιοχές).

Η θερπεία είναι άμεση, είναι όμως αιματηρή μέθοδος.

Επιπλοκές του εμβολισμού των αρτηριοφλεβώδων δυσπλασιών εγκεφάλου

Οι αιμορραγικές επιπλοκές του εμβολισμού συνίστανται κυρίως σε υπαραχνοειδή αιμορραγία λόγω διάτρησης αρτηριακού κλάδου κατά τον καθετηριασμό και σε αιμορραγία στο εγκεφαλικό παρέγχυμα από ρήξη της ΑΦΔ που είναι και η σημαντικότερη όσον αφορά τηνπρόκληση μόνιμου νευρολογικού ελλείματος και έχει κακή πρόγνωση.

Η πρώιμη φλεβική απόφραξη αναγνωρίζεται ως ο κύριος παράγοντας αιμορραγικής επιπλοκής και σχετίζεται με τον όγκο του εμβολικού υλικού και συγνεκριμένα του Onyx σε σχέση με τον όγκο της δυσπλασίας (Baharvahdat et al ——-).

Σε ανασκόπηση 295 επεμβάσεων σε διάρκεια 11 ετών (Ledezma, Neurosurgery 2006):

• Θνητότητα μετεπεμβατική 1.2%
• Προγνωστικοί παράγοντες κακής έκβασης είναι:
  • Η εν τω βάθει φλεβική παροχέτευση
  • Μέγεθος >5 εκατοστών και
  • Η δι-επεμβατική αιμορραγία κατά κύριο λόγο.

Σε αυτή την μετα-ανάλυση (Janneke van Beijnum, JAMA 2011), που αφορά 137 μελέτες σε σύνολο 13698 ασθενών που αντιμετωπίσθηκαν με μικροχειρουργική, στεροτακτική ακτινοχειρουργική και εμβολισμό ή συνδυασμό τους,

• Η συνολική θνητότητα (case fatality) ήταν 0.68 ανά 100 άτομα και ειδικότερα:
  • 1.1% μετά μικροχειρουργική,
  • 0.50% μετά στερεοτακτική ακτινοχειρουργική και
  • 0.96% μετά εμβολισμό.
• Τα ποσοστά αιμορραγίας ήταν 1.4 ανά 100 άτομα και ειδικότερα:
  • 0.18% μετά μικροχειρουργική,
  • 1.7% μετά στερεοτακτική ακτινοχειρουργική και
  • 1.7% μετά εμβολισμό.
• Επιπλοκές με θάνατο ή μόνιμη νευρολογική ανικανότητα (mRs 3-6):
  • 7.4% μετά μικροχειρουργική,
  • 5.1% μετά στερεοτακτική ακτινοχειρουργική και
  • 6.6% μετά εμβολισμό.
• Τέλος τα ποσοστά πλήρους εξάλειψης της ΑΦΔ ήταν:
  • 96% μετά μικροχειρουργική,
  • 38% μετά στερεοτακτική ακτινοχειρουργική και
  • 13% μετά εμβολισμό.
• Μεγαλύτερος αριθμός συνεδριών συνδέεται με χαμηλότερο ποσοστό επιπλοκών.

Συμπεράσματα για τις αρτηριοφλεβώδεις δυσπλασίες εγκεφάλου

Παρά την παρατηρηθείσα ελάττωση της θνητότητας στις πιό πρόσφατες μελέτες, η θεραπεία των ΑΦΔ εγκεφάλου εξακολουθεί να σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο μόνιμης νευρολογικής ανικανότητας και θνητότητας, ανεξἀρτητα από την μέθοδο που επιλέγεται.

Η θεραπεία των μη ραγέντων ΑΦΔ εγκεφάλου συνδέεται μεαυξημένο κίνδυνο επιπλοκών σε σχέση με την φυσική ιστορία της νόσου.

Τέλος, χρειάζονται τυχαιοποιημένες μελέτες ώστε να εκτιμηθεί η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα των διαφόρων μορφών θεραπείας σε υπο-ομάδες (όπως οι μικρές ΑΦΔ, ιδιαίτερα σε νεαρά άτομα).